31.08.2007

Burhanilik (Budizm)

Üçbin sene evvel Hindistan'ın Kuzey doğusundaki küçük krallıklardan birinin sultanının oğlu, Şakyamuni imiş. Şakyamuni , veliaht olmaya hazırlanırken halkın arasında tebdil-i kıyafet dolaşırmış.Halkın sefaleti , açlığı ona çok dokunmuşve babasına kral olmak istemiyorum demiş.Derviş gibi giyinip halkın arasında dolaşmış, düşünmüş, insanların dertlerini dinlemiş.Bir gün "Bodhi" ağacının altında tefekkür ederken ilham gelmiş ve insanların mutlu olması için vardığı sonuçları etrafına anlatmaya başlamış.Bunlar bir taraftan da yazılmış.Elli yıl böyle öğretilerde bulunmuş; bu öğretilerin her birine Sutra deniyor. Şakyamuni ilk "Buda" olmuş. "Buda" Uygur Türkleri'nin "Burhan" dediği kişi. Sanskritçe'de "aydınlanmış kişi" demek; bizdeki "insan-ı kamil" veya "ermiş" gibi anlamı var. Aslında ne bir peygamber, ne de tanrılaştırılmış kişi.

Hindular, Hindistan'da Budizm'e karşı cephe alıyorlar.Hindu olan Kral Aşoka da, önce Budistlere hücum ediyor, ama sonra o felsefeyi öğrenince kendi de Burhani oluyor, tebasına çok iyilikler yapıyor.Yolcular rahat etsin diye yolların iki yanına ağaçların dikilmesini ilk Aşoka'nın yaptırdığı söylenir.Örnek bir Burhani oluyor Aşoka.

Ancak 500 yıl , Burhanilik, Hindistan'da yaşadıktan sonra, Hindular, Brahmanlar orda Burhaniliği yok ediyorlar.O ara Burhanilik , kuzeye, Türkistan'a geçmiş bulunuyor. Budizm yani. Burhaniliği, Uygurlar geliştiriyor, onlardan zamanla Çinliler'e geçiyor, sonra da Kore üzerinden Japonya'ya.